Olsztyn – stolica Warmii i Mazur, w której zarejestrowanych jest ponad 1000 organizacji pozarządowych. Z danych Urzędu Miasta wynika, że aktywnych jest około 40% z nich. Jest to ogromny potencjał przede wszystkim ludzki – potencjał doświadczeń, wiedzy i motywacji, który wpływa na rozwój całej społeczności miejskiej. I co bardzo istotne, nie są to tylko członkowie i członkinie stowarzyszeń i fundacji, ale też cała rzesza wolontariuszy od szkoły podstawowej (a czasem i przedszkola) do osób w wieku bardzo dojrzałym.
Wolontariat jest niezwykłym narzędziem nie tylko wspierającym inicjatywy takie jak festiwale czy zawody sportowe a także pojedynczych ludzi w ich potrzebach. To narządzie budowania wspólnoty, uczenia empatii i zaangażowania w sprawy nam najbliższe. Dlatego tak istotne wydaje się budowanie systemowego wpierania działań wolontariackich.
Promocja i organizacja wolontariatu jest jedną ze sfer zadań publicznych wymienionych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 571), zatem jest to zadanie i odpowiedzialność leżąca także po stronie administracji publicznej.
Olsztyn był przez kilka lat miastem, gdzie funkcjonował, podobnie jak w innych ośrodkach w Polsce wolontariat miejski. Miasto zachęcało swoich mieszkańców do aktywności wolontariackiej, podpisywało porozumienia, koordynowało pracę wolontariuszy na wielu ważnych dla miastach wydarzeniach.
Działania te nie były „konkurencyjne” do wolontariatu organizowanego przez organizacje pozarządowe, a były ich uzupełnieniem. Wolontariusze miejscy kontynuowali swoją przygodę z działalnością wolontariacką w wielu olsztyńskich organizacjach działających we wszystkich sferach życia miasta.
Niestety to już przeszłość. Od kilku lat toczy się więc w Olsztynie debata o konieczności większego zaangażowania miasta w rozwój tej sfery działalności społecznej. A możliwości jest wiele. Jedną z nich jest niewątpliwie powstanie Korpusu Solidarności i Regionalne Partnerstwo dla Wolontariatu realizowane przez Elbląskie Centrum Wolontariatu w Partnerstwie z działającą w Olsztynie Federacją Organizacji Socjalnych Województwa Warmińsko-Mazurskiego FOSa.
Starsza populacja stanowi potencjalnie ogromny zasób wolontariatu, który często pozostaje niewykorzystany. Seniorzy posiadają bogate doświadczenie życiowe oraz umiejętności, które mogą przynieść wiele korzyści społeczności lokalnej.
W ramach właśnie tego działania 11 grudnia podczas spotkania Rady Organizacji Pozarządowych Miasta Olsztyna odbyła się debata dotycząca rozwoju miejskiego wolontariatu w sposób zaplanowany i systemowy. Dobrym wyjściem do dyskusji był przygotowany w lipcu 2023 r. przez Stowarzyszenie ESWiP w partnerstwie z Urzędem Marszałkowskim Województwa Warmińsko-Mazurskiego dokument „Wolontariat w organizacjach pozarządowych na Warmii i Mazurach. Raport z badań”.
Jak czytamy: „Wyzwaniem dla rozwoju wolontariatu jest niedobór wdrożonych rozwiązań systemowych, które kreowałyby przyjazny klimat dla organizacji pozarządowych chcących rozwijać swoją działalność w tym obszarze. Identyfikowane są obszary, w których potrzebna będzie bardziej zdecydowana interwencja publiczna, a więc uruchomienie dodatkowych zasobów, szczególnie środków finansowych, aby zminimalizować czynniki osłabiające wolontariat oraz zmniejszających potencjalne korzyści, które lokalne społeczności i środowisko mogłyby osiągnąć dzięki ochotniczej, nieodpłatnej pracy mieszkańców”. [1]
Jak wzmocnić nie tylko samych wolontariuszy, ale przede wszystkim organizatorów i koordynatorów wolontariatu w sposób zapewniający skuteczność i trwałość tych działań rozmawiali przedstawiciele i przedstawicielki środowisk młodzieżowych, seniorskich, ekologicznych czy obszaru szeroko rozumianej polityki społecznej. W spotkaniu nie zabrakło też przewodniczącego Rady Miasta Olsztyna i Pełnomocnika Prezydenta Olsztyna ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi.
Pierwsze rozmowy prowadzą do konkluzji, że niezbędne jest utworzenie (czy raczej reaktywowanie) centrum wolontariatu, które będzie miejscem łączenia różnych środowisk (szkół z organizacjami, organizacji z jednostkami miejskimi, organizacji między sobą) i wzmacniania ich kompetencji nie tylko do rozwijania działań wolontariackich ale, może przede wszystkim ,do agregowania zasobów i uczenia się od siebie nawzajem. W czasach, kiedy jest coraz więcej wyzwań związanych ze zmieniającymi się warunkami społeczno-gospodarczymi, kryzysami zdrowia psychicznego, wielokulturowością, migracjami, a jednocześnie finanse samorządów są bardzo ograniczone, wspólne szukanie sposobów na wykorzystanie ogromnego potencjału społecznego w naszych małych ojczyznach i rozwijanie działań wolontariackich wydaje się nieodzowne.
Autor tekstu: Monika Michniewicz, Federacja Organizacji Socjalnych Województwa Warmińsko-Mazurskiego FOSa
Źródła:
[1] Wolontariat w organizacjach pozarządowych na Warmii i Mazurach. Raport z badań. Olsztyn, lipiec 2023, Wolontariat_w_NGO_badania.pdf (eswip.pl)
