Na oddział jednego ze szpitali powiatowych w regionie trafia 85-letnia kobieta. Złamała biodro. „Upadłam”- tłumaczyła zajmującemu się nią lekarzowi, który niczego więcej wiedzieć nie potrzebował a powinno go zastanowić, skąd się wzięły sińce na twarzy i rękach kobiety. Nie dowiedział się więc, że jego pacjentka upadła, bo popchnął ją zięć, już wcześniej zresztą wielokrotnie dopuszczający się rękoczynów wobec teściowej. Lekarz interweniował wyłącznie jako medyk. Po szczęśliwej operacji i pobycie w szpitalu starsza pani wróci do swojej wsi, swojego domu i zięcia, który (zwłaszcza po kielichu) uzna, że wszystko jest w porządku i znów ją „nieszczęśliwie popchnie”.
To jedna z interwencji opisanym przez Rzecznika Praw Osób Starszych Federacji FOSa, Stanisława Brzozowskiego.
Przemocą jest jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, naruszające prawa lub dobra osobiste seniorki/ra, w szczególności narażające osobę starszą na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające jej godność, nietykalność cielesną, wolność w tym seksualną, powodujące szkody na zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne.[i]
Znęcanie się nad osobami starszymi to pojedynczy lub powtarzający się akt — lub brak odpowiedniego działania — występujący wewnątrz każdego związku opartego na zaufaniu, które powoduje krzywdę lub niepokój u starszej osoby.
Cechą charakterystyczną przemocy jest nierówność sił. Jest to relacja między ludźmi, w której jedna ze stron ma przewagę nad drugą; ofiara jest słabsza, a sprawca silniejszy.
Ludzie często uważają, że znęcanie się nad osobami starszymi jest głównie popełniane przez pracowników instytucji opiekuńczych lub opłacanych prywatnie opiekunów, ale niestety większość zgłoszonych przypadków znęcania się nad osobami starszymi występuje w stosunkach rodzinnych.
Znęcanie się nad osobami starszymi jest problemem zdrowotnym i społecznym, a zapobieganie mu jest kwestią praw człowieka i solidarności społecznej.
Oznaki znęcania się nad osobami starszymi mogą się różnić w zależności od przypadku, a niektórzy seniorzy mogą paść ofiarą więcej niż jednego rodzaju przemocy.
Osoby z otoczenia seniorki/seniora – członkowie rodzin, sąsiedzi, pracownicy ochrony zdrowia i pomocy społecznej nie zawsze reagują na oznaki przemocy wobec osób starszych. Powody takiego zachowania to min.:
- naturalne oznaki starzenia się, takie jak narażenie na upadki i urazy ciała;
- niedowierzanie i lekceważenie ze strony osób, którym zgłaszają ten problem;
- trudność w zweryfikowaniu czy rzeczywiście dochodzi do stosowania przemocy wobec osoby starszej, czy też ma ona na przykład objawy wytwórcze występujące w chorobie psychicznej bądź w otępieniu;
- trudność w zweryfikowaniu czy lęk, obniżony nastrój, niedbałość o higienę, zmniejszenie apetytu są przejawem stosowania przemocy wobec seniora/rki czy też objawem depresji lub procesu otępiennego
- Niechęć do wtrącania się w cudze sprawy.
NIGDY nie lekceważ nawet najmniejszych oznak przemocy, nawet jeżeli masz wątpliwości czy są prawdziwe.
[i] na podstawie raportu z badania ogólnopolskiego Polskiej Akademii Nauk Instytutu Psychologii „Przemoc w rodzinie wobec osób starszych i niepełnosprawnych (2009)” dla Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej
